บุคคลที่หวังความสุขความเจริญแก่ชีวิตของตนแล้ว อย่าคบคนพาลสันดานชั่ว ผู้ที่มีความประพฤติอันเลวทราม
คนพาลมีลักษณะ ทำชั่ว พูดชั่ว และคิดชั่ว ทำชั่ว มีการฆ่าสัตว์ ลักขโมยฉ้อโกง ฉุดคร่าอนาจาร ประพฤติผิดในกาม พูดชั่ว มีพูดเท็จหลอกลวง พูดส่อเสียด ใส่ร้ายป้ายสีให้ผู้อื่นแตกแยกจากกัน พูดคำหยาบไม่ไพเราะ และพูดเหลวไหลไร้ประโยชน์ คิดชั่ว มีความเพ่งเล็งอยากได้สมบัติผู้อื่นมาเป็นของตน พยาบาทปองร้าย และเห็นผิดจากคลองธรรม
คนพาลชอบแนะนำในทางที่ผิด เช่น แนะนำให้เล่นการพนัน ให้ลักขโมย ให้เสพยาเสพติดให้โทษ ชวนไปฉุดคร่าอนาจาร
คนพาลชอบทำในสิ่งที่ไม่ใช่ธุระ เช่น ไม่ทำงานตามหน้าที่ของตนให้เรียบร้อย แต่กลับชอบจะไปก้าวก่ายยุ่งกับหน้าที่การงานของผู้อื่น หรือไปจับผิดเพื่อนร่วมงาน แกล้งหรือยุยงนินทาว่าร้ายกัน ชอบทำผิดโดยเห็นสิ่งที่ผิดว่าเป็นถูก เห็นคนที่ซื่อสัตย์เป็นคนโง่ ชอบทุจริตในหน้าที่การงาน ชอบรับสินบน หรือชอบช่วยเหลือพวกพ้องของตนซึ่งทำความผิดให้พ้นจากความผิด ไม่มีความละอาย ไม่มีความเกรงกลัวต่อบาปกรรม
คนพาลมักมีความโกรธเคืองเมื่อพูดตักเตือนแนะนำในสิ่งที่เป็นโทษ เช่น เตือนเรื่องการคบเพื่อนที่มีความประพฤติไม่ดี เตือนเรื่องการดื่มเหล้า เรื่องการเที่ยวเตร่ กลับบ้านดึก ขี้เกียจ เป็นต้น มักจะโกรธเมื่อได้รับการว่ากล่าวตักเตือน และจะไม่ยอมรับฟัง เอาหูทวนลมส่งใจไปในที่อื่นเสีย ไม่มีระเบียบปฏิบัติที่ดีงาม ไม่เคารพกฎหมายของบ้านเมือง หรือท้องถิ่นที่ตนอยู่อาศัย ไม่มีความเกรงกลัว ไม่มีความละอาย ชอบมักง่ายทิ้งขยะสิ่งของให้สกปรกในสถานที่ไม่ควรทิ้ง
การคบคนพาลจึงมีโทษมาก เพราะถูกชักนำไปในทางที่ผิด ทำให้เกิดความเสียหาย มีการงานล้มเหลว ย่อมถูกมองในแง่ร้ายเสมอ ไม่ได้รับความไว้วางใจจากบุคคลดีทั่วไป มีความเดือดเนื้อร้อนใจตลอดเวลา
ถ้าจำเป็นต้องอยู่ใกล้คนพาลอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ เช่นเป็นญาติพี่น้อง หรือทำงานที่เดียวกัน กรณีเช่นนี้ ต้องระมัดระวังอยู่เสมอว่าเรากำลังอยู่ใกล้สิ่งที่เป็นอันตราย เหมือนกับผู้รักษาคนเป็นโรคติดต่ออันร้ายแรง ต้องระวังให้ดี คือระวังความเป็นพาลของเขาจะมาติดเราเข้า
การไม่คบคนพาล ย่อมไม่ถูกชักจูงไปในทางที่ผิด สามารถรักษาคุณงามความดีที่มีอยู่แล้วไว้ได้ สามารถสร้างความดีใหม่เพิ่มขึ้นได้อีก ไม่ถูกคนพาลทำร้าย ไม่ถูกตำหนิหรือถูกใส่ความ ไม่ถูกมองในแง่ร้าย ได้รับความไว้วางใจจากบุคคลทั่วไป มีความเจริญก้าวหน้าในชีวิต สามารถตั้งตัวได้เร็วและมีความมั่นคง มีความสุขทั้งแก่ตนเอง ครอบครัว บ้านเมือง ตลอดถึงประเทศชาติ เป็นการตัดกำลังไม่ให้เชื้อพาลระบาดไปทั่ว เพราะขาดคนช่วยเหลือสนับสนุน คนพาลย่อมสำคัญบาปเหมือนน้ำผึ้ง ตลอดเวลาที่บาปยังไม่ให้ผล เมื่อเวลาที่บาปให้ผลแล้วคนพาลย่อมประสบทุกข์เหลือประมาณ
พระเทพคุณาภรณ์ (โสภณ โสภณจิตฺโต ป.ธ. ๙)
เจ้าอาวาสวัดเทวราชกุญชร วรวิหาร
รองเจ้าคณะภาค ๑๔